Τετάρτη 21 Απριλίου 2010

Ο kitsch "πολιτισμός" της 21ης Απριλίου.

Η σημερινή επέτειος αποτελεί μια από τις μελανότερες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας. Νομίζω πως περαιτέρω αναλύσεις για τα έργα και τις ημέρες της Χούντας, σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, περιττεύουν. Όλοι γνωρίζουμε για τον ανελέητο βιασμό της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας κατά τη διάρκεια της Επταετίας. Έχουν ήδη γραφτεί επί αυτού χιλιάδες άρθρα και βιβλία και η ιστορική μνήμη είναι ακόμη φρέσκια. Εδώ θα μιλήσω για ένα άλλο κομμάτι της "αλησμόνητης" εκείνης περιόδου, που δε το θεωρώ καθόλου ασήμαντο: τον αισθητικό της πολιτισμό.
Το kitsch έχει αποτελέσει κατά καιρούς ένα εξαιρετικά  αποτελεσματικό όπλο στα χέρια πολλών αυταρχικών και ολοκληρωτικών καθεστώτων. Εξαίρεση φυσικά δεν αποτέλεσε και η Χούντα των Συνταγματαρχών. Είτε επειδή εκείνοι οι άνθρωποι ήταν αναλόγου επιπέδου, είτε επειδή θέλησαν επίτηδες να ρίξουν το γενικό επίπεδο και να κατασκευάσουν έτσι εύκολα χειραγωγούμενους ανθρώπους, είτε εξαιτίας συνδυασμού των δύο ανωτέρω, το kitsch αποτέλεσε το αισθητικό και πολιτιστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινήθηκε η Χούντα. Ποιος θα ξεχάσει το περιβόητο "Πουλί" που κρέμονταν σε κάθε δημόσιο χώρο και ήταν πανταχού παρόν. Ποιος δε θυμάται τις "γυμναστικές επιδείξεις" και τις αρχαιοελληνικές παρελάσεις, με τον "Αχιλλέα" και τον " Μέγα Αλέξανδρο" να κατατροπώνουν τους "εχθρούς του Γένους" μέσα στις τσίγκινες πανοπλίες τους. Την μετατροπή της "επέλασης" του Παναθηναϊκού προς το Wembley σε μείζονα εθνική υπόθεση, τα χουντικά γλέντια και το Πάσχα που περνούσαν οι Συνταγματάρχες με τα "στρατευμένα νιάτα", τσουγκρίζοντας αυγά και χορεύοντας τσάμικο, υπό τους ήχους του "Γεια σου βρε Γιώργο Παπαδόπουλε". Και φυσικά τις επιδείξεις μόδας όπου "μόδιστροι, από την Ελλάδα και το εξωτερικόν, παρουσιάζουν τις νέες τάσεις της μόδας εις Αμερικήν και Ευρώπην", παρούσης της "κυρίας Προέδρου", η οποία προβάρει και τα αντίστοιχα συνολάκια. Ευτυχώς, έχουμε τα ανεκδιήγητα  χουντικά "Επίκαιρα" να μας τα θυμίζουν όλα αυτά.
Το kitsch χρησιμοποιήθηκε έντεχνα ως μέθοδος λαϊκής χειραγώγησης. Λαός απαίδευτος, χωρίς σκέψη, επίπεδο κι αισθητήριο, είναι έρμαιο στα χέρια κάθε επίδοξου δικτάτορα. Και σήμερα όλα τα παραπάνω, όταν τα βλέπουμε, μπορεί να μας φαίνονται εντελώς γελοία ή στην καλύτερη περίπτωση "cult", τότε όμως αποδείχτηκαν εξαιρετικά αποτελεσματικά στην προσπάθεια της Χούντας να ελέγξει και να διαχειριστεί, όπως θέλει, τον πληθυσμό της χώρας. Ευτυχώς που ένα μεγάλο κομμάτι των Ελλήνων τα έβρισκε όλα αυτά γελοία και τότε, το κομμάτι αυτό που τελικά αντιστάθηκε και ύψωσε το ανάστημά του απέναντι στον φασισμό.
Η σημερινή ακροδεξιά έχει ένα Λεπενικό και περισσότερο ευρωπαϊκό προφίλ. Στο δικό της ακροατήριο συνεχίζει πάντα να μιλά με την γλώσσα του ρατσισμού, του εθνικισμού, του εθνικοσοσιαλισμού. Προς τα έξω όμως προβάλλεται ως μια δύναμη που σέβεται τη Δημοκρατία, που είναι "κοινωνικά αριστερή", που δε θέλει τους μετανάστες, όχι γιατί τους αντιμετωπίζει ρατσιστικά, αλλά γιατί "δε χωράνε άλλοι στην Ελλάδα". Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την τρομακτική της προβολή από τα ΜΜΕ, έχουν λειτουργήσει ευεργετικά γι αυτήν, με αποτέλεσμα ένα ακροδεξιό κόμμα να καταλαμβάνει σήμερα, με εκλογικό ποσοστό 5,63%, 15 έδρες στη Βουλή. 
Το kitsch όμως είναι πάντα παρόν! Αρκεί να δει κάποιος την αισθητική που επικρατεί στα γνωστά τηλεοπτικά κανάλια του ακροδεξιού χώρου ή τις πολιτικές συγκεντρώσεις του, όπου τον Πρόεδρο πλαισιώνουν δύο "λεβέντες" ντυμένοι "Σπαρτιάτες", με φτηνιάρικες πανοπλίες και δόρατα, πίσω από μια τεράστια αφίσα με τον Λευκό Πύργο!
Το kitsch είναι στο DNA της ακροδεξιάς. Και την βοηθάει, ακόμα και σήμερα, να διευρύνει αλλά και να αποβλακώνει το ακροατήριό της... 

2 σχόλια:

  1. Ο Ιός έχει κάνει ορισμένες έρευνες για τον "πολιτισμό" της χούντας. Ιδιαίτερα θυμάμαι ένα αφιέρωμα με... ποιήματα του λαού για τους πρωτεργάτες. Εκεί να δεις ποιητικός οίστρος και κιτς. Επίσης οι συναυλίες για τα γενέθλια του καθεστώτος είναι ένα άλλο θέμα - σ'αυτές κάποια μεγάλα ονόματα συμμετείχαν επειδή απειλήθηκαν και κάποια άλλα οικειοθελώς...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Έχω διαβάσει κι εγώ "ποιήματα" του Λαού για τους Χουνταίους! Αποθέωση! Επίσης θυμάμαι στις συναυλίες του καθεστώτος τη Βίκυ Μοσχολιού... Το kitsch στη Χούντα είναι ένα ανεξάντλητο θέμα με εκατοντάδες παραδείγματα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή